Bríet Bjarnhéðinsdóttir

Bríet_Bjarnhéðinsdóttir

„Enginn einn Íslendingur átti meiri þátt í því að íslenskar konur fengu lagalegt jafnrétti á við karla. Hún ruddi brautina, mótaði stefnuna og stjórnaði sjálf baráttunni.“

Sigríður Th. Erlendsdóttir, sagnfræðingur

Bríet Bjarnhéðinsdóttir 16 ára þegar hún skrifaði grein um stöðu kvenna. Hún sýndi engum greinina fyrr en 13 árum seinna þegar hún birti hana endurbætta, undir dulnefninu Æsa, í tímaritinu Fjallkonan. Greinin hét Nokkur orð um menntun og rjettindi kvenna” og birtist í tveimur hlutum 5. og 22. júní 1885.

Árið 1887 hélt hún fyrst íslenskra kvenna opinberan fyrirlestur. Fyrirlesturinn nefndist Fyrirlestur um hagi og rjettindi kvenna“ og var haldinn í Góðtemplarahúsinu 30.desember 1887. Aðgangseyrir var 50 aurar og góður rómur var gerður að erindi Bríetar og það gefið út stuttu síðar.

Árið 1894 var Bríet ein af stofnendum Hins íslenska kvenfélags.

Á árunum 1895-1926 var Bríet útgefandi og ritstjóri Kvennablaðsins.

Árið 1906 sótti Bríet fyrsta alþjóðaþing kvenréttindafélaga í Kaupmannahöfn. Í kjölfarið stofnaði hún Kvenréttindafélag Íslands.

Bríet var í forystu um kvennaframboð við bæjarstjórnarkosningarnar í Reykjavík 1908-1916 og sat í bæjarstjórn í áratug og beitti sér fyrir fjölbreyttum málaflokkum.

Tvívegis bauð Bríet sig fram til þings.

Hún hlaut riddarakross Hinnar íslensku fálkaorðu árið 1928. Hún var fyrsta nafngreinda konan á frímerki á Íslandi, árið 1978.

Ítarefni:

  • Aðalbjörg Sigurðardóttir, „Bríet Bjarnhéðinsdóttir og lífsstarf hennar“. Kvenréttindafélagið 40 ára 1907-1947. ritstj. Ingibjörg Benediktsdóttir o.fl (Reykjavík: Kvenréttindafélag Íslands 1947) bls. 43-48
  • Björg Einarsdóttir (1986). „Stórveldi í sögu íslenskra kvenna“. Úr ævi og starfi íslenskra kvenna. II. bindi (Reykjavík: Bókrún hf 1986), bls. 224-249
  • Bríet Bjarnhéðinsdóttir, „Sjálfsævisaga“. Merkir Íslendingar: nýr flokkur. Jón Guðnason bjó til prentunar 6. bindi. (Reykjavík: Bókfellsútgáfan 1967), bls. 115-129
  • Bríet Bjarnhéðinsdóttir, „Úr sjálfsævisögu“. Mánasilfur. Safn endurminninga. Gils Guðmundsson valdi og sá um útgáfu, 1.bindi. (Reykjavík: Iðunn, 1979), bls. 65-71
  • Bríet Héðinsdóttir, Strá í hreiðrið: bók um Bríeti Bjarnhéðinsdóttur byggð á bréfum hennar.(Reykjavík: JPV 2006)
  • Kvennasögusafn
  • Sigríður Th. Erlendsdóttir, Veröld sem ég vil: Saga Kvenréttindafélags Íslands 1907-1992. (Reykjavík: Kvenréttindafélag Íslands 1993)
  • Matthías Viðar Sæmundsson, Héðinn, Bríet, Valdimar og Laufey: Fjölskylda og samtíð Héðins Valdimarssonar. (Reykjavík: JPV 2004)
  • Sigríður Th. Erlendsdóttir og Auður Styrkársdóttir. „Hver var Bríet Bjarnhéðinsdóttir og hvert var framlag hennar til kvenréttindabaráttu á Íslandi?“ Vísindavefurinn, 13. október 2014.
  • Vilhjálmur Þ. Gíslason, Blöð og blaðamenn 1773-1944. (Reykjavík: Almenna bókafélagið 1972), bls. 185
  • Vilhjálmur S. Vilhjálmsson,  „Konan sem lagði fyrst á brattann“ (viðtal við Bríeti Bjarnhéðinsdóttur). Grær undan hollri hendi: Tuttugu og átta viðtöl og frásagnir. (Reykjavík: Setberg 1964), bls. 25-30
  • Viðtal við Bríeti í Alþýðublaðinu 26.september 1936

Einkaskjöl Bríetar Bjarnhéðinsdóttur eru varðveitt á handritasafni.

Ásta Hallgrímsdóttir

Ásta Hallgrímsdóttir (1857–1942) var fyrst íslenskra kvenna til að syngja einsöng opinberlega. Það var við útför Ingibjargar Einarsdóttur og Jóns Sigurðssonar árið 1880.

Ítarefni:

Júlíana Jónsdóttir

Júlíana Jónsdóttir (1838–1917)  skrifaði og gaf út, fyrst íslenskra kvenna, skáldverk árið 1876. Það var ljóðabókin Stúlka.

Mynd af lestu.is
Mynd af lestu.is

Ítarefni:

  • Guðrún P. Helgadóttir, Brautryðjandinn: Júlíana Jónsdóttir skáldkona (Akranes: Hörpuútgáfan 1997)
  • Helga Kress, „En eg er hér ef einhver til mín spyrði: borgfirskar skáldkonur í íslenskri bókmenntahefð “, Borgfirðingabók 7. árg. 2006 bls. 7-32
  • Stúlka: ljóð eftir íslenskar konur, Helga Kress valdi efnið og bjó til prentunar, (Reykjavík, Bókmenntafræðistofnun Háskóla Íslands 1997) bls. 13-18
  • Bokmenntaborgin.is
  • Lestu.is
  • Wikipedia.is

Fjögur síðustu bréf Júlíönnu er varðveitt á Kvennasögusafni.

Nicoline Weywadt

Mynd af vef hérðasskjalasafns Austfirðinga
Mynd af vef Hérðasskjalasafns Austfirðinga

Nicoline Weywadt (1848–1921) var fyrsta íslenska konan til að læra ljósmyndun. Hún var við nám í Kaupmannahöfn 1871–1872. Hún flutti eftir það á Djúpavog og tók þar myndir. Árið 1881 opnaði hún ljósmyndastofu á Teigahorni í Berufirði.

Ítarefni:

  • Aðalheiður Halldórsdóttir, Ljósmyndin og myndlistin. Lokaverkefni til B.Ed.-prófs. 2009 Skemman.
  • Inga Lára Baldvinsdóttir, Ljósmyndarar á Íslandi 1845-1945. (JPV útgáfa, Reykjvaík 2001)

Camilla Torfason

Camilla Torfason
Mynd úr Morgunblaðinu 3. febrúar 1965

Camilla Torfason (fullt nafn: Petrine Thora Camilla Stefánsdóttir Torfason) (1864–1927) lauk fyrst íslenskra kvenna stúdentsprófi. Það var frá Trier  menntaskólanum í Kaupmannahöfn 1889. Hún lauk kandidatsprófi í heimspeki við Kaupmannahafnarháskóla ári síðar. Hún stundaði síðan nám í stærðfræði í tvö ár, en lauk ekki prófi heldur sneri sér að kennslustörfum. Hún var stofnandi og fyrsti forstöðumaður Kvenfélagsins Óskar á Ísafirði árið 1907.

Ítarefni:

Kristín Bjarnadóttir

guðrúnbjarnadóttirKristín Bjarnadóttir (1812–1891) frá Esjubergi varð fyrst reykvískra kvenna til að nýta kosningarétt kvenna til sveitarstjórna frá 1882. Hún kaus til bæjarstjórnar 3. janúar 1888. Kristín var ljósmóðir í Kjalarneshreppi og rak síðar kaffistofu Hermesar í Lækjargötu og vefnaðarvöruverslun.

Ítarefni: