Olympe de Gouges (1748–1793) skrifaði ritið: „Yfirlýsing um rétt konunnar og borgarinnunnar“ (fr. Déclaration des droits de la femme et de la

citoyenne) árið 1791 sem andsvar við mannréttindayfirlýsingunni frá 1789 þar sem aðeins var fjallað um rétt karlmanna.

Olympe de Gouges var fædd árið 1748 í Montauban í Frakklandi. Hún starfaði sem leikritaskáld, barðist fyrir lýðræði og kvenréttindum þangað til hún var handtekin árið 1793 og leidd undir fallöxina sama ár.

Ítarefni:

• Kristín Jónsdóttir, „Olympe de Gouges“ Knúz – femínískt vefrit. https://knuz.wordpress.com/2014/12/16/16-desember-i-joladagatalinu-er-olympe-de-gouges/
• Kristín Jónsdóttir. „Hver var Olympe de Gouges?“ Vísindavefurinn, 1. október 2015
• Verk Olympe de Gouges í enskri þýðingu
• Wikipedia á ensku
• Wikipedia á frönsku

Mary Wollstonecraft (1759–1797) breskur heimspekingur, rithöfundur og femínisti. Árið 1792 kom út eftir hana bókin A Vindication of the Rights of Woman: with Strictures on Political and Moral Subjects. Þar heldur hún því fram að það sé nauðsynlegt hverri þjóð að konur fái sömu menntun og karlmenn því þær sjái um uppeldi barnanna og því þá geti þær orðið félagar eiginmanna sinna en ekki bara eiginkonur. Þannig myndi hagur og staða konunnar í samfélaginu batna, sem þær ættu skilið enda ættu þær að njóta sömu grundvallarréttinda og karlmenn.

Ítarefni:

• Eyja Margrét Brynjarsdóttir, Hver var Mary Wollstonecraft og hvernig barðist hún fyri réttinum kvenna? Vísindavefurinn, 1.2.2011 http://visindavefur.is/?id=58337, Skoðað 13.4.2015
• Heiða Jóhannsdóttir, „Fölnuð blóm og fuglar í búri“. Viðtal við Brynhildi Heiðarsdóttur Ómarsdóttur um Mary Wollstonecraft. Lesbók Morgunblaðsins, 19. júní 2004, bls. 10.
• Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, „ Mary Wollstonecraft“, Vera 9.árg. 2.tbl. (apríl 1990) bls. 2
• Wikipedia

Vilhelmína Lever varð fyrst kvenna á Íslandi til að taka þátt í opinberum kosningum í bæjarstjórnarkosningum á Akureyri.

Kosið samkvæmt dönskum lögum þar sem fram kom að „alle fuldmyndige Mænd“ hafi rétt til að kjósa sem útlagðist á íslensku þannig að allir fullmyndugir menn hefðu kosningarétt.

Vilhelmína Lever „verslunarborgarinna“ á Akureyri kaus í bæjarstjórnarkosningum á Akureyri 31. mars árið 1863 og aftur 3.  janúar 1866. Kosningarétt höfðu samkvæmt lögum allir fullmyndugir menn. (Kvennasögusafn)

Umfjöllun Héraðsskjalasafnsins á Akureyri.

Vilelmína bjó um tíma í Nonnahúsi á Akureyri.

Ítarefni:

• Wikipedia
• Gísli Jónsson, „Hún hafði gott hjarta: Þáttur af fyrstu konu, sem „kaus” á Íslandi. Íslendingur, 18. desember 1981, bls. 10-11
• Jón Hjaltason, „Fyrstu bæjarstjórnarkosningar á Akureyri“, Lesbók Morgunblaðsins, 17. nóvember 1990, bls. 6-7

Páll Melsteð (1812–1910) sagnfræðingur, sýslumaður og alþingismaður.

Hann skrifaði greinina:  „Hvað verður hjer gjört fyrir kvennfólkið?“ í  nóvember árið 1869 sem fjallar um menntun og stofnun skóla fyrir stúlkur.

Greinin birtist í Norðanfara 19. mars 1870.

Seinna stofnaði hann ásamt Þóru konu sinni  Kvennaskólann í Reykjavík árið 1874.

Ítarefni:

• Alþingi 
• Páll Melsted, „Hvað verður hjer gjört fyrir kvennfólkið“ Norðanfari  19. mars 1870, bls. 24
• Wikipedia

Kristín Bjarnadóttir (1812–1891) frá Esjubergi varð fyrst reykvískra kvenna til að nýta kosningarétt kvenna til sveitarstjórna frá 1882. Hún kaus til bæjarstjórnar 3. janúar 1888. Kristín var ljósmóðir í Kjalarneshreppi og rak síðar kaffistofu Hermesar í Lækjargötu og vefnaðarvöruverslun.

Ítarefni:

• Guðjón Friðriksson, „Konur á karlafundi. Öld liðin síðan fyrsta konankaus í Reykjavík “, Ný saga 2 (1988), bls. 54-59
• „Kona neytti atkvæðisréttar: í bæjarstjórnarkosningum 1888“ Morgunblaðið 3. janúar 1988 bls. 38

Séra Guðmundur Einarsson (1816-1882) frá Skáleyjum (síðar prestur í  Kvennabrekku og Breiðabólstað og alþingismaður árin 1852-1858 og 1869-1882) samdi ritgerðina „Samtök“ til Brjeflega fjelagsins í Flatey.

Þar hélt hann því fram fyrstur íslenskra manna að nauðsynlegt væri fyrir stúlkur að menntast „sjálfum sér og ættjörð sinni til gagns og sóma“.

Í ritgerðinni hvatti hann íslenskar konur til að hefja söfnun fyrir kvennaskóla á Íslandi.

Guðmundur og kona hans Katrín Ólafsdóttir voru foreldrar Theodóru Thoroddsen

Ítarefni:

• Alþingi
• Auður Styrkársdóttir, „Forspjall“. Í John Stuart Mill, Kúgun kvenna. (Reykjavík: Hið íslenzka bókmenntafélag 1997) bls. 36-37
• Lbs. (Landsbókasafn Íslands Háskólabókasafn, handritasafn) Lbs. 2215 4to (Ritgerðir til Flateyjarfélagsins)
• Sara Hrund Einarsdóttir, Tilfærsla valds breiðfirskra karlmanna til kvenna: Viðhorf meðlima Bréflega félagsins um félagslega stöðu kvenna á Íslandi frá 1840-1874 sbr. valdastrúktúr íslensks 19. aldar samfélags. M.A.-ritgerð í sagnfræði við Háskóla Íslands 2014
• Lúðvík Kristjánsson, Vestlendingar I, (Hafnarfjörður: Skuggsjá 1993) bls. 204-207
• Páll Eggert Ólason, Íslenzkar æviskrár frá landnámstímum til ársloka 1940  II, (Reykjavík: Hið íslenzka bókmenntafélag 1948-1976) bls. 138
• Valborg Sigurðardóttir, Íslenska menntakonan verður til. (Reykjavík: Bókafélagið 2005) bls. 54-55

Steinunn Jónsdóttir (1820-1878)
„ Vestur í Önundarfirði gerðist það við hreppsnefndarkosningar í Mosvallahreppi 10. ágúst 1874 að tvær konur, þær Ingibjörg Pálsdóttir á Kirkjubóli í Bjarnardal og Steinunn Jónsdóttir á Hesti, greiddu atkvæði þegar þar var kosið í hreppsnefnd í fyrsta sinn samkvæmt tilskipun um sveitarstjórn á Íslandi frá 1872.“

Ítarefni:

• Safnahúsið á Ísafirði 

Þóra Melsteð (1923–1919) stofnaði Kvennaskóla Reykjavíkur árið 1874, fyrsta kvennaskóla á Íslandi,  ásamt eiginmanni sínum Páli Melsteð.

Þóra var skólastjóri við skólann fyrstu 28 árin. Eftir hennar dag runnu allar hennar eignir í sjóð sem átti að styrkja fátækar stúlkur við skólann.

Ítarefni:

• Björg Einarsdóttir, Úr ævi og starfi íslenskra kvenna. I.bindi. (Reykjavík: Bókrún 1984). bls. 196-214
• Bogi Th. Melsted, Merkir Íslendingar-Nýr flokkur. Sjötta bindi, Jón Guðnason bjó til prentunar. (Reykjavík: Bókafellsútgáfan hf. 1967) bls. 55-66.
• Bogi Th. Mesteð, „Frú Þóra Melsteð“ Óðinn, 1. janúar 1924 bls  7 -10
• Erla Hulda Halldórsdóttir, Nútímans konur. Menntun kvenna og mótun kyngervis á Íslandi 1850–1903. (Reykjavík: Sagnfræðistofnun/RIKK/Háskólaútgáfan, 2011)
• „Frú Þóra Melsteð“, Kvennablaðið 1. janúar 1897 bls. 1-2
• Guðrún P. Helgadóttir, „Þóra Melsteð“. Kvennaskólinn í Reykjavík 1874–1974. (Reykjavík: Almenna bókafélagið, 1974.) bls. 7-89.
• Steinunn H. Bjarnason, „Frú Thora Melsted: stofnandi fyrsta kvennaskóla á Íslandi“, 19. júní,  19. júní 1955, bls. 27- 31
• Wikipedia